Na thuiskomst uit Gambia voelde ik dat ik terug wilde. Ten eerste voor de Liefde en ten tweede omdat ik eigenlijk net gewend was geraakt en toen alweer naar huis moest. Ik voelde dat het niet klaar was, wilde meer onderzoeken en ontdekken. Ik besloot terug te gaan. Nu voor een maand.

Als je onderzoekt waarom zoveel jonge mensen besluiten weg te trekken uit Afrikaanse landen, dan is dat inderdaad uit het gebrek aan het gevoel dat ze geen toekomst hebben in hun eigen land. In Nederland noemen we deze migranten: gelukszoekers, veilige-landers, economische vluchtelingen.

Dat Afrikanen migreren naar Europa voor een betere toekomst is niet nieuw. Dat gebeurt al decennia. Echter het afgelopen jaar is de migratie enorm toegenomen en stroomden in de zomerperiode van 2023 dagelijks duizenden afrikanen binnen in Spanje en Italië. Met alle gevolgen van dien, voor de Europeanen maar ook voor de Afrikanen zelf.

Moeten we al deze ‘vluchtelingen’ maar opnemen in Europa? Omdat het bij ons beter is? Omdat het onze humane taak is? Bouwen we steeds meer asielzoekerscentra of andere vormen van opvang voor mensen die niet meer in hun eigen land kunnen wonen omdat het oorlog is of omdat er geen toekomstperspectief is?

In toekomstige interviews zal ik de verhalen van deze jongeren publiceren. Jongeren die de overtocht hebben gemaakt en in Europa terechtkwamen. Hebben zij hun geluk gevonden? Jongeren die opgepakt werden in Noord-Afrikaanse landen zoals Algerije, Libië en Tunesië en vast kwamen te zitten in de gevangenissen daar, of in een bepaald gebied buiten een stad zijn gedumpt zonder dat ze eten en drinken mogen kopen van de overheid daar. Ze leven er onder erbarmelijke omstandigheden en wachten nu op een vliegtuig die hen terug zal brengen naar hun thuisland. Hoe kijken zij terug op hun ‘backway’? Wat heeft het hen opgeleverd, wat waren hun gedachten? Hoe werden zij onthaald door hun vrienden en families? Waren zij helden omdat ze het hadden geprobeerd of werden ze veracht om hun mislukte poging op een beter leven, voor hunzelf maar vooral voor hun gehele familie? Of de reisverslagen van diegenen die de illegale boottocht namen vanuit Senegal over de Middellandse Zee naar Europa. De verhalen raken en zijn belangrijk, omdat zij geen idee hadden wat hun te wachten stond. Ze wisten dat het erg zou zijn, maar zo heftig? Velen ervaarden de reis als traumatisch en ze durven hun familie maar nauwelijks de waarheid te vertellen wat hen is overkomen. Is de waarheid van wat hen is overkomen belangrijk om te delen met de wereld? In de verslagen wil ik de werkelijkheid laten zien. Omdat het andere jongeren zal ontmoedigen de reis te nemen en ze juist te bemoedigen om in hun eigen land een toekomst op te bouwen. Ik zal jongeren spreken die wilden gaan, maar zich hebben bedacht, zijn gebleven en hier een onderneming zijn gestart. Jongeren die beseffen dat de oplossing voor een beter leven in hun eigen land ligt, die verantwoordelijkheid nemen en die daarbij onze steun kunnen gebruiken. Dit schreef ik ook al in Deel 1.

Interessant is te onderzoeken welke soort hulp of ondersteuning dan gewenst is. Ik sprak met een student Development. Zijn naam is Lamin. Hij vertelde mij dat er drie soort benaderingen zijn om ondersteuning te bieden. Ten eerste de ‘Charity Approach’. Vanuit het Westen doen we aan liefdadigheid om spullen aan Afrika te doneren. We sturen waarvan wij denken wat nodig is. Dan is er de ’Need Approach’. Dit is vanuit hun wens wat nodig is en dan sturen we spullen. Prachtige projecten zijn opgestart. Europeanen gaven op deze vorm van hulp ook kritiek. En terecht want bij dit soort van steun raken mensen afhankelijk van ons. En als de Europeanen weer weggingen, vervielen de afrikanen weer in hun oude patroon en zo mislukten diverse projecten. Ik wilde op zoek gaan naar de oorzaak hiervan. Diverse ondernemers en jongeren vertellen mij dat zij niet worden betrokken bij de projecten. Er is te weinig lokale betrokkenheid. Lamin vertelt me dat je mensen niet moet willen vertellen wat ze moeten doen, zij kennen hun problemen beter dan anderen. Ze mogen leren hun uitdagingen om te zetten in het zoeken naar oplossingen. Lamin noemt dit de ‘Right Base Approach’, oftewel werk samen met de lokale mensen, bezoek ze, vraag naar wat ze nodig hebben en laat hun met ideeën en plannen komen. Natuurlijk is er ook een soort financiële ondersteuning nodig maar vooral uitwisseling van kennis is gewenst.

Deze week verschijnt er in de Volkskrant een artikel dat de EU maar liefst 200 miljoen euro gaat geven aan Mauritanië om de migratieproblematiek aan te pakken. Daarmee zeggen ze eigenlijk dat ze meer controle willen om migranten tegen te houden om de boot te nemen naar Europa. Is het echter niet veel belangrijker om het geld te besteden om jongeren een toekomst te bieden in hun eigen land? Het geld te steken om de werkloosheid in Afrikaanse landen tegen te gaan? Zodat ze helemaal geen reden hebben om naar Europa te gaan! Waarom kijken onze volksvertegenwoordigers niet naar de oorzaak van de problemen in plaats van geld te geven aan landen om politie te spelen?

De route via Mauritanië naar Europa is een van de vele routes. Door deze te blokkeren hou je de jongeren niet tegen om te gaan. Ze gaan dan op zoek naar andere alternatieve routes. Hoeveel grensbewaking je ook in gaat zetten, de enige manier om deze illegale migratie tegen te gaan is te kijken naar de kernoorzaken.

In Gambia wonen ruim 2 miljoen mensen. Daarvan is 60% jeugd. Maar liefst 43,5% is werkloos en 23,5% heeft een baan. Afrikaanse regeringen vragen Europese landen, uit naam van de jongeren, om financiële steun. Echter jongeren worden helemaal niet betrokken bij deze projecten. Het geld belandt (weer) in de handen van corrupte regeringsleiders en ambtenaren. Bij de verkiezingen houden de leiders jongeren ‘een worst’ voor. Ze beloven dat ze mee mogen praten. Dat ze zich kunnen uitspreken. Maar als een regering of president eenmaal gekozen zijn dan wordt de jeugd buitengesloten.

Lamin legt uit dat het belangrijk is om de jeugd te bemoedigen om in hun land te blijven, zich uit te spreken en dat hiervoor een verandering van mindset nodig is. Hij stelt ‘Youth Enterpreneurship’ voor. Dit houdt in dat jongeren die willen ondernemen, wij vanuit Europa hen hierbij kunnen ondersteunen door een ‘Capacity Building Program’. Bijvoorbeeld een Gambiaanse tuinder maakt een plan hoe hij zijn boerderij wil runnen en wat hij hiervoor nodig heeft. Hij wil bijvoorbeeld meer leren over het vruchtbaar maken van zijn grond. Een expert op het gebied van compostering kan hem hierbij van kennis voorzien.

Diverse jonge, Gambiaanse ondernemers zien deze ‘Right Base Approach’ zitten. Ze geloven in hunzelf, houden van hun land, willen blijven en bouwen aan een duurzaam Gambia. De overheid hier heeft al veel beloftes gemaakt en komt ze niet na. Inwoners hier zeggen dat ze al zo vaak tegen de overheid hebben gezegd werk voor hen te creëren. Omdat de overheid het toch niet doet, realiseren ze zich dat ze het zelf hebben te doen. De focus ligt hierbij op ondernemerschap en niet op het creëren van banen door de overheid. Dat doet de overheid niet. Daarom nu is er ondersteuning nodig om jongeren zelf hun eigen werk en toekomst te creëren. Er zijn volop mogelijkheden om dit te doen, op diverse gebieden. Daar zal ik de volgende keer over schrijven.

Ben je enthousiast geworden over dit project en wil je op de hoogte worden gehouden, stuur dan een mail naar erica@zebrainspiratie.nl.